Nasza praca na lekcji

Scenariusz lekcji

Życie i budowa dżdżownicy.

Cel ogólny: prowadzenie obserwacji żywego zwierzęcia. 

Wiadomości. Uczeń potrafi wyjaśnić pojęcie pierścienice, wskazać na okazach części ciała występujące u dżdżownic(segmenty-pierścienie, siodełko, odcinek głowy, tylny, szczecinki), opisać niektóre czynności życiowe dżdżownicy(ruch, reakcja na bodźce, odżywianie), wskazać środowisko życia dżdżownicy.

Umiejętności. Uczeń potrafi rozpoznać dżdżownicę, wykazać zależności między budową dżdżownicy a jej środowiskiem życia, przeprowadzić i zinterpretować prosty eksperyment, określić rolę dżdżownicy w glebie.

Postawy. Uczeń wykazuje postawę badawczą, współdziała w grupie przy wykonaniu zadań, wykazuje szacunek dla zwierząt.

Metody:  praktyczna(obserwacje, badanie), słowna(pogadanka, wymiana spostrzeżeń)

Formy pracy: grupowa, indywidualna

Przebieg  

Wprowadzenie  do tematu lekcji. Praca z tablicą multimedialną (informacje ogólne, oglądanie grafiki, omówienie wpływu dżdżownicy na strukturę gleby).

Podział uczniów na grupy, przydzielenie zadań.

Grupa I 

1. Wymień niezbędne warunki do życia dżdżownicy.

2. Wyjmij dżdżownice z hodowli(założonej kilka dni wcześniej), połóż ją na białym papierze, obserwuj     gołym okiem i przez lupę. zwróć uwagę na budowę ciała i wielkość pierścieni.

3.  Obserwuj dżdżownicę poruszającą się po papierze, postaw na jej drodze przeszkodę. Zwróć uwagę na jej zachowanie.

Grupa II

1. Zwróć uwagę na sposób mieszania liści oraz gleby ogrodowej z piaskiem.

2. Wyjmij dżdżownicę z hodowli, połóż ją na białym papierze, obserwuj gołym okiem i przez lupę.

Zaobserwuj kształt i budowę ciała. Odszukaj zgrubienie po stronie grzbietowej siodełko.

3. Dotknij delikatnie dżdżownicę palcem, zwróć uwagę na jej zachowanie.

 Grupa III

1. Wyjaśnij dlaczego po długiej ulewie na ścieżkach i chodnikach można spotkać olbrzymie ilości dżdżownic.

2. Wyjmij dżdżownicę z hodowli, połóż ją na białym papierze, obserwuj gołym okiem i przez lupę. Przyjrzyj się dokładnie stronie brzusznej. Dotknij delikatnie palcem strony brzusznej. Co odczuwasz?.

3. Połóż przed dżdżownicą  wacik nasączony octem, potem perfumami. Zaobserwuj zachowanie się dżdżownicy.

Grupa IV

1. Wyjmij dżdżownicę z hodowli, połóż ją na białym papierze. Zwróć uwagę na pracę mięśni, wsłuchaj się w delikatny odgłos przesuwającego się ciała. Zaobserwuj czy po przesunięciu się ciała pozostaje ślad.?

2. Obserwuj dżdżownicę poruszającą się po szklanej szybce i po tekturce. Co zauważyłeś?

3. Obserwuj dżdżownicę poruszającą się po papierze, poświeć na dżdżownicę latareczką. Zaobserwuj zachowanie dżdżownicy. 

Prezentacja wyników pracy zespołów

Grupa I

1. Dżdżownice żyją w glebie, najlepiej lubią gleby wilgotne.

 

FILMIK1 - Zachowanie  się dżdżownicy po wyjęciu z hodowli.

         

2.Obserwacja dżdżownicy.

FILMIK

3. Reakcja dżdżownicy na przeszkodę. 

Napotykając przeszkodę dżdżownica nie cofa się i nie szuka innego przejścia, tylko próbuje przebić się przez przeszkodę. 

Zachowanie dżdżownicy obrazuje poniższy FILMIK

Grupa II
1. Dżdżownice drążąc korytarze poruszają się pionowo w dół  wciągając  liście do ziemi i mieszają glebą z piaskiem.
 

2. Obserwacja dżdżownicy.
Ciało dżdżownicy ma wydłużony, obły kształt i zmienne ubarwienie. Zbudowane jest z pierścieni.

                   

Po stronie grzbietowej dżdżownicy znajduje się siodełko.

3. Reakcja dżdżownicy na dotyk.

FILMIK

Grupa III
1.Wypowiedzi uczniów:

• Dżdżownice wychodzą po deszczu , bo padające krople deszczu powodują drgania. Gdy włoży się patyk do ziemi i kręci nim w koło, to dżdżownice wyjdą na powierzchnię.
• W czasie deszczu dżdżownice wychodzą na powierzchnię, ponieważ kiedy pada deszcz to wszystkie otwory w glebie są zatkane.
• Deszcz zalewa ich podziemne korytarze, a dżdżownice nie lubią być w wodzie.
• Kiedy do słoika z dżdżownicami wlaliśmy trochę wody, prawie wszystkie wyszły na powierzchnię i zmieniły kolor na jaśniejszy.
• Wypełnienie kanalików wodą, powoduje brak powietrza, bez którego dżdżownice nie przeżyją. Wychodzą zatem na powierzchnię ziemi, by pooddychać.

2. Obserwacja dżdżownicy.

Po stronie brzusznej dżdżownica jest pokryta śluzem, poruszając się po kartce zostawia ślad.

3. Reakcja dżdżownicy na zapach.

FILMIK1 - Reakcja dżdżownicy na zapach octu.

FILMIK 2 - Reakcja dżdżownicy na zapach perfum.

Grupa IV

1. Obserwacja dżdżownicy.

Przy poruszaniu się dżdżownicy słychać szmer. Po przesunięciu się dżdżownicy na kartce pozostaje ślad. Dżdżownica porusza się rozciągając ciało, a potem je kurcząc. Przy poruszaniu się dżdżownica przypomina sprężynkę. Porusza się przodem i tyłem.

2. Dżdżownica sprawnie porusza się po tekturce, ponieważ jest chropowata, natomiast trudno jest jej się poruszać po szklanej szybce, bo jest śliska.

FILMIK 1 - Poruszanie się dżdżownicy po tekturce.

FILMIK 2 - Poruszanie się dżdżownicy po szklanej szybce.

3. Reakcja dżdżownicy na światło. 

FILMIK   

KARTA PRACY DLA UCZNIÓW (punkt 1 i 2 może być wykorzystany do pracy indywidualnej).

1.Uzupełnij poniższy tekst korzystając z podanego słownictwa(zmieniając odpowiednio formę wyrazów), a następnie wklej notatkę do zeszytu.

Dżdżownica żyje w wilgotnej...................................... . Na powierzchni pojawia się zwykle w nocy

 i po.............................................. . Ciało dżdżownicy zbudowane jest z segmentów, czyli ….................................. . Pierścienie są dobrze....................................., dzięki czemu mogą się kurczyć

 i rozkurczać powodując................................................... się zwierzęcia. W poruszaniu

oprócz....................................... uczestniczy śluz i szczecinki. Dżdżownica należy do zwierząt odżywiających się ........................................ ze................................ Jest więc

.............................................. .

( gleba, deszcz, pierścienie, umięśnione, poruszanie, mięśnie, szczątki, glebożerca)

2.Ułóż hasło z rozsypanki wyrazowej(pierwsza sylaba znajduje się na początku rozsypanego zdania).

// NIE / BEZ / DŻDŻO / NISZCZ / MYŚL / NIE / WNIC //
Rozwiązanie dla nauczyciela: Nie niszcz bezmyślnie dżdżownic.

Zadanie nr 1.

Za pomocą lupy i oka nieuzbrojonego opisz budowę zewnętrzną dżdżownicy (kształt ciała, części ciała, siodełko). Spostrzeżenia zanotuj.

(zapis pracy ucznia: .........................................................................................)

 Zadanie nr 2.

Zaobserwuj w jaki sposób dżdżownica porusza się na tekturce i na szklanej szybce.
Co umożliwia ruch dżdżownicy? Zapisz spostrzeżenia.
(zapis pracy ucznia: .........................................................................................) 

Zadanie nr 3.

A) Sprawdź jak dżdżownica reaguje na lekki dotyk palcem w różnych częściach ciała.
B) Sprawdź jak dżdżownica reaguje na zapach zbliżając do różnych części ciała nasączony octem i perfumami wacik (nie dotykaj nim dżdżownicy).

C) Sprawdź jak dżdżownica reaguje na światło, zbliżając do jej ciała świecącą latareczkę.
Spostrzeżenia zanotuj w karcie pracy.

(zapis pracy ucznia: .........................................................................................)

WPŁYW DŻDŻOWNIC NA STRUKTURĘ GLEBY

Działalność dżdżownic	Wyniki	Korzyści dla gleby
Drążenie podziemnych korytarzy.	Spulchnianie i natlenianie gleby.	Woda deszczowa i powietrze łatwiej przenikają i są lepsze warunki życia dla bakterii glebowych.
Połykanie cząstek gleby w jednym miejscy, a wydalanie w innym.	Mieszanie gleby	Przyspiesza tworzenie próchnicy i odpowiedniej struktury gleby.
Wciąganie opadłych liści do podziemnych norek.	Opadłe liście wzbogacają glebę w materię organiczną, użyźniają glebę.	Woda i sole mineralne są łatwiej zatrzymywane przez glebę, co znacznie zwiększa plony.

INSTRUKCJA DO OBSERWACJI DŻDŻOWNICY

Wyjmij dżdżownicę na białą kartkę papieru. Jeżeli jest zapiaszczona możesz delikatnie palcem usunąć piasek.

Obejrzyj ją używając do obserwacji lupy. Zobacz:

pierścienie czyli segmenty,

siodełko – wyodrębnione segmenty w przedniej części ciała, które służą do rozmnażania, zaostrzoną przednią część ciała, zaokrągloną tylną część ciała, a na stronie brzusznej szczecinki, które ułatwiają poruszanie się, sprawdź czy jej ciało jest wilgotne (dotknij lekko palcem).

Zaobserwuj sposób poruszania się dżdżownicy.

Narysuj w zeszycie dżdżownicę i oznacz jej wyróżnione części (w instrukcji są napisane wytłuszczonym drukiem).

Podsumowanie lekcji

KARTY DO GRY

(Karty należy rozciąć i rozdać każdej grupie)

OPIS GRY

Uczniowie w grupach rozkładają pytania na ławce według kolejności. Następnie odwracają karty z odpowiedzią i rozkładają na ławce. Kolejno losują odwrócone karty, czytają odpowiedzi i dopasowują do pytania. Po wykonaniu zadania grupy kolejno czytają odpowiedzi i wszyscy sprawdzają poprawność wykonania zadania. Za prawidłową odpowiedź każda grupa przydziela sobie punkt. Liczba punktów do zdobycia to 12.

Grupa, która zdobyła 12 punktów otrzymuje ocenę celującą (6)

Grupa, która zdobyła 11 - 10 punktów otrzymuje ocenę bardzo dobrą (5)

Grupa, która zdobyła 9 - 8 punktów otrzymuje ocenę dobrą (4)

Grupa, która zdobyła 7 – 6 punktów otrzymuje ocenę dostateczną (3)

Grupa, która zdobyła 5 - 4 punkty otrzymuje ocenę dopuszczającą (2)

Grupa, która zdobyła 4 - 0 punkty otrzymuje ocenę niedostateczna (1)

1. Gdzie żyje dżdżownica?	Dżdżownica żyje w wilgotnej glebie.	2. Kiedy można najczęściej spotkać i obserwować dżdżownice na powierzchni ziemi?	Najczęściej dżdżownice można spotkać na powierzchni ziemi w nocy lub po deszczu.
3. W jaki sposób porusza się dżdżownica?	Gdy dżdżownicy wydłuża się jedna część ciała to inna w tym samym czasie ulega skróceniu i w ten sposób porusza się.	6. Jaką rolę pełni śluz, który pokrywa ciało dżdżownicy?	Śluz pokrywający ciało dżdżownicy: 1) chroni przed wyschnięciem, 2) przed urazami mechanicznymi, 3) pomaga przeciskać się między cząstkami gleby, 4) umożliwia wymianę gazową.
4. W jaki sposób odżywia się dżdżownica?	Dżdżownica zjada duże ilości gleby wraz ze szczątkami rozkładających się roślin. Zaliczamy ją do saprofagów – glebożerców.	5. W jaki sposób dżdżownica oddycha?	Dżdżownica oddycha tlenem atmosferycznym, pobierając go całą powierzchnią ciała.
7. W jaki sposób dżdżownica spulchnia glebę?	Dżdżownica, aby spulchnić glebę musi drążyć podziemne korytarze.	8. Jakie korzyści dla gleby ma spulchnianie jej przez dżdżownice ?	Dzięki spulchnianiu gleby przez dżdżownice woda deszczowa i powietrze mogą łatwiej do niej przenikać i tworzą się lepsze warunki życia dla bakterii glebowych.
9. Co się dzieje z glebą gdy dżdżownica połyka cząstki gleby w jednym miejscu, a wydala w innym?	Gdy dżdżownica połyka cząstki gleby, a w innym miejscu je wydala to powoduje wymieszanie gleby.	10. Co daje wymieszanie gleby przez dżdżownice?	Wymieszanie gleby przez dżdżownice przyspiesza tworzenie się próchnicy i odpowiedniej struktury gleby.
11. Co dżdżownice wciągają do podziemnych norek ?	Dżdżownice do podziemnych norek wciągają opadłe z drzew liście.	12. Co dzieje się z wciągniętymi do podziemnych norek liśćmi ?	Wciągnięte do podziemnych norek opadłe liście wzbogacają glebę w materię organiczną, użyźniają glebę, a tym samym przyczyniają się do zwiększenia plonów.